Nung piuángis me ing táu kareng sablâng lásip ó animális a mabibié kng balat ning yátu, balâ mu mó ing táu yang pékamainâng díli karéla ngan. Kasi ing táu mibait yang bulag, mainâ at lubas. Maté ya nung alâyu kng síping na ing kayang indû. Nung mibaít ya mó ing táu kng búsal ning kagubátan, anti mu nóng pigtaû ding sablângganid a lásip a makapatúlug karin.
Pansingan mu né pin man ing táò: É ya míbaít makikatat a balbúlin iniâ é maliáring kumabié lubas kng marimla. É ya míbaít makibalútî anti na ring páro ampong éma iniâ é nó ásanggalangan deng két ding ásu ampong yamuk. É ya míbaít makisagú iniâ é na nalá mû kabud ápandalusúng ding kayang kasalang. É ya míbaít maki-ásang iniâ é makapangisnáua lálam danum. É ya míbaít makibagyus iniâ é mákasulápo. É ya mabilis pulandit anti reting usa. É na lá rin kasing síkan déting damúlag.
Nung makanian ya kainâ kng natural ing táu óbat i ya mó ing mángibábo karing sablâng lásip a mabibié kng balat ning yátu? Mángibábo ya ing táu úlîng míbaít yang makiupáyâng mabiása. Mébiása yang kumabié kng gabun úling ing gabun i ya ing tínurû kaya. É ya méte bistâ at man natural yang mainâ úlîng ing gabun i ya ing sinése kaya. Ing gabun i ya ing kayang indû. Ing gabun i ya ing kayang talaturû. Ing aús támu kng kabiasnan ning táung bumié kng kayang Gabun a Tíbûan i yá pin ing kultúra.
Úlî ning kultúra, ing táu mebiása yang misúlud imálan bang é né kíkingking patié marimla. Úlî ning kultúra, ing táu mebiása yang manábal kulungbu bang é ne mángaket yamuk. Úlî ning kultúra, ing táu mebiása yang manálîng balé bang é na na pigáganakan ing uran, ing pálî at pati na ring ganid a lásip. Úlî ning kultúra, ing táu é né dumánup nung é nó ápakiraígan pulandit ding usa úlî ning biása néng mamánâ. Úlî ning kultúra, ing táu é né dumánup nung é nó ásisíran lálam danum ding asan úlî ning biása néng mamukatut ampong mamaduas. Úlî ning kultúra, ing táu é né dumánup patié é la makapanaún ding búnga kng kakéuan úlî ning biása néng tánam pále ampong mamúngan tanáman.
Ing kultúra i yápin ing búnga ning maluat nang pámangilála ning táu kng kayang Gabun a Tíbûan. Kng pámangilála karin ya túné mabibiása. Nung ding áliuâng lásip atin lang pakpak, sagu, balútí ó katat a balbúlin bang kumabié la kéti yátu, ing táu naman atin yang kultúra. Ing kultúra i ya ing sangkan nung bakit ing táu i yang mangibábo karing sablâng lásip bistâ at man míbaít yang natural kng kaínâ. Ing kultúra i ya ing sangkan nung bakit ing táu, táu ya.
Nánu pa tâ, nung ilakó mé ing kultúra ning táu anti mu né rin léko pangisnáua kéti yátu. Ing táung alâng kultúra táu é ya táu. É ya súkat mabibié kéti yátu. Mengári ya móng bólang a lálakad pákabálut katat a balbúlin lálam ning mapálîng aldó kéti Kapampángan. Nung é ne ilukas ita, nú ya anti kaluat bié makabilad kng aldó a mapálî? Mengári yá rin kng makasúlud mû kabud pinang kng marimla at mágyélung labuad. Pinandit mû mángaskad né at maláus nang méte.
Ing pamísip, pangimut at panugálí i ya ing daleráyan ning táu kng kayang pamibiébié. Dápot ing kultúra ya ing pékadaleráyan ding kayang pamísip, pangimut at panugálí. Iti i ya ing búnga ning maluat nang pámangilála kng kayang Gabun a Íbatan. Ing kultúra i ya ing súkat ning táung biása. Mebiása ya úlî ning kayang gabun a indû at talaturû. Nung sésen mé ing Gabun mung Tíbûan sésen naka rin anting supling nang líguran. Máyap yang túrû karing nínumang bísâng mabiása. Ing Gabun tang Tîbûan i ya ing pékadaleráyan na ning kekatámung pángatáu ~ ning kekatámung pánga-Kapampángan.
Ing Gabun támung Tíbûan é yá mû kabud pibandîan, liuas kaníti, é mé iti súkat ábandî. Úî ning tutû yang mabié, lúlugud at mánamdáman mû naman. Intâ atin na uárîng supling a sélî ne ing saríli nang indû? Nung makanian, atin ná mû rin kayâng anak a pémisalî né ing saríli nang imâ? Nínung malugud a supling a pábustén nang libakan dé at pasimbalangan ing Indû nang Tíbûan?
Ngéning yarî na ing eleksiun, pansingan tá na la mó nung déting kékatámung mánungkúlan nung mangáyap nóng supling ning Indû táng Tíbûan. Nung bólang nó na naman dugû reng pákalukluk, nínung súkat táng sangkánan? Ing táung bólang, ngára pin, maglayúnan ya mû kng kalúpa nang bólang. Anti na rin kng eleksiun, ing táung bólang i yá mûng mamótu kng kalúpa nang bólang. Nung ding pákalukluk páuâ nó nanaman dugûng makmak, ing burî nang sabian níta dakal nó rugûng tutû kéti réng bólang. Signus: Nung paráparéu na lá rugûng bólang ding mémalén ampong mánungkúlan, nú némû kayâ anti luat bié ing Indû táng Kapampángan?
Siuala ding Meangubie
Pansingan mu né pin man ing táò: É ya míbaít makikatat a balbúlin iniâ é maliáring kumabié lubas kng marimla. É ya míbaít makibalútî anti na ring páro ampong éma iniâ é nó ásanggalangan deng két ding ásu ampong yamuk. É ya míbaít makisagú iniâ é na nalá mû kabud ápandalusúng ding kayang kasalang. É ya míbaít maki-ásang iniâ é makapangisnáua lálam danum. É ya míbaít makibagyus iniâ é mákasulápo. É ya mabilis pulandit anti reting usa. É na lá rin kasing síkan déting damúlag.
Nung makanian ya kainâ kng natural ing táu óbat i ya mó ing mángibábo karing sablâng lásip a mabibié kng balat ning yátu? Mángibábo ya ing táu úlîng míbaít yang makiupáyâng mabiása. Mébiása yang kumabié kng gabun úling ing gabun i ya ing tínurû kaya. É ya méte bistâ at man natural yang mainâ úlîng ing gabun i ya ing sinése kaya. Ing gabun i ya ing kayang indû. Ing gabun i ya ing kayang talaturû. Ing aús támu kng kabiasnan ning táung bumié kng kayang Gabun a Tíbûan i yá pin ing kultúra.
Úlî ning kultúra, ing táu mebiása yang misúlud imálan bang é né kíkingking patié marimla. Úlî ning kultúra, ing táu mebiása yang manábal kulungbu bang é ne mángaket yamuk. Úlî ning kultúra, ing táu mebiása yang manálîng balé bang é na na pigáganakan ing uran, ing pálî at pati na ring ganid a lásip. Úlî ning kultúra, ing táu é né dumánup nung é nó ápakiraígan pulandit ding usa úlî ning biása néng mamánâ. Úlî ning kultúra, ing táu é né dumánup nung é nó ásisíran lálam danum ding asan úlî ning biása néng mamukatut ampong mamaduas. Úlî ning kultúra, ing táu é né dumánup patié é la makapanaún ding búnga kng kakéuan úlî ning biása néng tánam pále ampong mamúngan tanáman.
Ing kultúra i yápin ing búnga ning maluat nang pámangilála ning táu kng kayang Gabun a Tíbûan. Kng pámangilála karin ya túné mabibiása. Nung ding áliuâng lásip atin lang pakpak, sagu, balútí ó katat a balbúlin bang kumabié la kéti yátu, ing táu naman atin yang kultúra. Ing kultúra i ya ing sangkan nung bakit ing táu i yang mangibábo karing sablâng lásip bistâ at man míbaít yang natural kng kaínâ. Ing kultúra i ya ing sangkan nung bakit ing táu, táu ya.
Nánu pa tâ, nung ilakó mé ing kultúra ning táu anti mu né rin léko pangisnáua kéti yátu. Ing táung alâng kultúra táu é ya táu. É ya súkat mabibié kéti yátu. Mengári ya móng bólang a lálakad pákabálut katat a balbúlin lálam ning mapálîng aldó kéti Kapampángan. Nung é ne ilukas ita, nú ya anti kaluat bié makabilad kng aldó a mapálî? Mengári yá rin kng makasúlud mû kabud pinang kng marimla at mágyélung labuad. Pinandit mû mángaskad né at maláus nang méte.
Ing pamísip, pangimut at panugálí i ya ing daleráyan ning táu kng kayang pamibiébié. Dápot ing kultúra ya ing pékadaleráyan ding kayang pamísip, pangimut at panugálí. Iti i ya ing búnga ning maluat nang pámangilála kng kayang Gabun a Íbatan. Ing kultúra i ya ing súkat ning táung biása. Mebiása ya úlî ning kayang gabun a indû at talaturû. Nung sésen mé ing Gabun mung Tíbûan sésen naka rin anting supling nang líguran. Máyap yang túrû karing nínumang bísâng mabiása. Ing Gabun tang Tîbûan i ya ing pékadaleráyan na ning kekatámung pángatáu ~ ning kekatámung pánga-Kapampángan.
Ing Gabun támung Tíbûan é yá mû kabud pibandîan, liuas kaníti, é mé iti súkat ábandî. Úî ning tutû yang mabié, lúlugud at mánamdáman mû naman. Intâ atin na uárîng supling a sélî ne ing saríli nang indû? Nung makanian, atin ná mû rin kayâng anak a pémisalî né ing saríli nang imâ? Nínung malugud a supling a pábustén nang libakan dé at pasimbalangan ing Indû nang Tíbûan?
Ngéning yarî na ing eleksiun, pansingan tá na la mó nung déting kékatámung mánungkúlan nung mangáyap nóng supling ning Indû táng Tíbûan. Nung bólang nó na naman dugû reng pákalukluk, nínung súkat táng sangkánan? Ing táung bólang, ngára pin, maglayúnan ya mû kng kalúpa nang bólang. Anti na rin kng eleksiun, ing táung bólang i yá mûng mamótu kng kalúpa nang bólang. Nung ding pákalukluk páuâ nó nanaman dugûng makmak, ing burî nang sabian níta dakal nó rugûng tutû kéti réng bólang. Signus: Nung paráparéu na lá rugûng bólang ding mémalén ampong mánungkúlan, nú némû kayâ anti luat bié ing Indû táng Kapampángan?
Siuala ding Meangubie
Ding Sísinup kng Singsing
K [The Kapampangan Magazine], June 2004
No comments:
Post a Comment